Amsterdam, 9 juli 2025: De rechtbank Amsterdam heeft de Stichting Farma ter Verantwoording (FTV) niet ontvankelijk verklaard in haar vorderingen in de zaak die FTV had aangespannen tegen AbbVie en is hierdoor niet aan de inhoudelijke behandeling van FTV’s vordering toegekomen.
FTV stelde in haar dagvaarding dat AbbVie onrechtmatig heeft gehandeld bij het vaststellen van de prijzen voor haar blockbuster medicijn Humira (adalimumab). Volgens een berekening van FTV verdiende AbbVie € 1 miljard aan excessieve winst in Nederland, wat het gezondheidssysteem een equivalent van 13.950 gezonde levensjaren kostte. FTV is van mening dat bedrijven het recht hebben om winst te maken, maar niet een excessieve winst die ten koste gaat van de gezondheid. Deze stelling laat de rechter nu helaas onbehandeld.
“We zijn teleurgesteld dat de rechtbank niet inhoudelijk op de feiten van de zaak is ingegaan.” zegt Wilbert Bannenberg, voorzitter van de Stichting FTV. “Wij overwegen om in beroep te gaan. Ons doel blijft dat de feiten in deze zaak alsnog inhoudelijk door een rechter worden beoordeeld.”
De kern van de zaak van FTV is de spanning tussen beperkte budgetten voor gezondheidszorg en gestaag stijgende medicijnprijzen. Soms is een medicijn duur omdat het duur is om te produceren of toe te dienen; maar vaak is het duur omdat bedrijven misbruik maken van een marktmonopolie om hun winst te maximaliseren – zoals in dit geval.
FTV voelt zich gesteund door de autoriteiten. Zo heeft bijvoorbeeld de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft onlangs alarm geslagen over de stijging van de prijzen van geneesmiddelen, door 7 dure geneesmiddelen (waaronder Humira) in kaart te brengen en de overheid aan te moedigen om te hoge uitgaven tijdens monopolie perioden te vermijden, en erkent dat hogere uitgaven aan dure geneesmiddelen andere benodigde zorg kunnen ‘verdringen’.
FTV voerde aan dat de praktijken van AbbVie een schending vormden van de zorgplicht die een bedrijf heeft in ruil voor marktexclusiviteiten. Verder claimt FTV ook een schending van het mensenrecht op gezondheid doordat gezondheidsstelsels met beperkte budgetten moeilijke afwegingen moeten maken. Ten slotte claimt FTV dat AbbVie misbruik maakte van een dominante marktpositie, wat een overtreding is van het Nederlandse mededingingsrecht.
Helaas is de rechtbank niet toegekomen aan een inhoudelijke behandeling van FTV’s argumenten. Irene Schipper, specialist corporate accountability en FTV bestuurslid: “FTV zal blijven strijden om bedrijven ter verantwoording te roepen wanneer ze excessieve prijzen vragen voor hun medicijnen en daarmee verdringing van zorg veroorzaken. “Wij zijn van plan samen te werken met beleidsmakers en andere belanghebbenden om betaalbare toegang tot essentiële medicijnen te garanderen.”
Verdere bronnen
- Persbericht Rechtbank
- Achtergronden van de zaak
- Video met uitleg over de zaak
- Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) rapport: Van patent tot concurrentie – Analyse uitgaven en gebruik 7 dure geneesmiddelen bij ziekenhuisbehandelingen
- Zorgvuldig Advies’ “Verdieping: hoge winsten gemaakt met Humira”: Verdieping op eerste rapport Zorgvuldig Advies naar aanleiding van Conclusie van Antwoord AbbVie
- Brieven van Nederlandse autoriteiten die relevant zijn voor de zaak:
- NZa standpunt verdringing van zorg
- Zorginstituut Nederland (ZIN): Brief i.h.k.v. van de rechtszaak FTV tegen AbbVie inzake Humira
- Autoriteit Consument & Markt (ACM): Beantwoording vragen Farma ter verantwoording
Over de Stichting Farma ter Verantwoording (FtV)
De Stichting Farma ter Verantwoording is een onafhankelijke ANBI stichting naar Nederlands recht, die zich inzet voor een rechtvaardige, betaalbare toegang tot geneesmiddelen voor iedereen. In het bijzonder hechten wij waarde aan eerlijke prijzen voor gezondheidsproducten, in overeenstemming met Europese en internationale wettelijke en mensenrechtenstandaarden. Daarom maken we bezwaar als farmaceutische bedrijven hun marktpositie misbruiken om te hoge prijzen te vragen voor medicijnen. We proberen dit te voorkomen door overheden en andere belanghebbenden van advies en informatie te voorzien. Als dat niet helpt, kunnen we juridische stappen overwegen als middel om onze doelen te bereiken.
Over de vorige zaak van FTV
Dit is de tweede zaak van FTV. De eerste zaak van FTV betrof het farmaceutische bedrijf Leadiant, dat een 50 jaar oud medicijn, CDCA, 500 keer duurder maakte na het monopoliseren van grondstoffen bronnen, het opkopen van concurrerende producten en het verkrijgen van de status van “weesgeneesmiddel” die voorzag in 10 jaar marktexclusiviteit. Deze zaak resulteerde in 2021 in een boete van € 19,6 miljoen van de Nederlandse mededingingsautoriteit ACM, later teruggebracht tot € 17 miljoen en bevestigd door de rechtbank Rotterdam. De Nederlandse FTV-zaak inspireerde vervolgzaken en boetes in Italië en Spanje.
Over Humira
Humira is een medicijn voor reumatoïde artritis en 7 andere ziekten dat voor het eerst op de markt werd gebracht in 2003. Humira werd het best verkopende farmaceutische product ter wereld. Wereldwijd behaalde AbbVie tot 2024 een omzet van $231 miljard met Humira.