De nieuweFair Pharma Scorecard – ontwikkeld door de stichting Farma ter Verantwoording – laat zien dat 19 van de 26 farmaceutische bedrijven slecht scoren op hun naleving van de mensenrechten tijdens de Covid-19-pandemie. De scorekaart maakt inzichtelijk hoe de bedrijven presteren als het gaat om mensenrechtenverbintenissen, transparantie, internationale samenwerking, gelijkheid, non-discriminatie en rechtvaardigheid.
Mensen hebben recht op gelijke toegang tot levensreddende gezondheidsproducten. Toch laten de resultaten van de Fair Pharma Scorecard zien dat de meeste bedrijven nog grote stappen moeten zetten om Covid-19-vaccins en -medicijnen voor iedereen beschikbaar en betaalbaar te maken. Met scores variërend van 22% (Vector State Research Centre) tot 74% (Texas Children’s Hospital), bereikte geen van de farmaceutische bedrijven 100% naleving van de mensenrechten. De scorekaart werkt als een stoplicht, met groene, gele en rode scores. De 26 bedrijven produceren bij elkaar 30 producten: 4 producten scoren groen, 7 scoren geel en 19 producten bevinden zich in de rode zone.
“De Fair Pharma Scorecard laat zien dat farma het beter kan doen; dat mensen belangrijker zijn dan winst, en dat mensenrechten krachtige principes zijn om de industrie verantwoordelijk te houden. Momenteel zijn er te weinig bedrijven die goed presteren om de machtsverhoudingen te herstellen ten gunste van het publieke belang van gezondheid. Als farma niet uit zichzelf wil veranderen, dan moeten overheden ingrijpen en wetgeving maken die haar daartoe dwingt”, zegt Wilbert Bannenberg, voorzitter van Farma ter Verantwoording.
Niet veel trek in het delen van kennis
Hoewel het delen van kennis, kunde en intellectueel eigendom een belangrijke manier is om de wereldwijde productie van levensreddende vaccins te verhogen, hebben slechts twee bedrijven deze stap gezet: MSD en Pfizer delen de kennis over hun antivirale middelen met de Medicines Patent Pool. Vooralsnog heeft geen enkele farmaceut samengewerkt met de Covid-19 Technology Access Pool (C-TAP) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), ondanks de wereldwijde druk van overheden en maatschappelijke organisaties om zich aan te sluiten bij dit platform voor kennisdeling. Pfizer en Moderna weigerden de patenten voor hun levensreddende mRNA-vaccins te delen en hebben hun producten vooral verkocht aan hoge-inkomenslanden. Vijf bedrijven hebben toegezegd om tijdens de pandemie geen patenten af te dwingen (Texas Children’s Hospital, Finlay, CIGB, Gamaleya en Moderna).
Transparantie: wel over klinisch onderzoek, niet over productiekosten
Transparantie over de activiteiten van een bedrijf is essentieel voor het verbeteren van de beschikbaarheid, toegankelijkheid en betaalbaarheid van geneesmiddelen. Uit de scorekaart blijkt dat bedrijven transparanter zijn over hun klinische onderzoeksresultaten (bij 100% van de producten) en hun productiecapaciteit (72% van de producten), dan over hun productiekosten (3%). Texas Children’s Hospital is het enige bedrijf dat deze kosten voor zijn vaccin bekend heeft gemaakt. Meer dan de helft van de bedrijven publiceert hun totale kosten voor onderzoek en ontwikkeling, maar slechts twee (Novavax en Gilead) splitsen deze per product op.
Gemengde resultaten voor Pfizer
Pfizer staat op de vierde plaats in de scorekaart met zijn antiviraal medicijn Paxlovid met een score van 65% naleving van de mensenrechten. Het bedrijf heeft een aantal belangrijke initiatieven voor toegang tot Paxlovid ondersteund, waaronder een overeenkomst met de Medicines Patent Pool. Hoewel dit zeer positief is, laat deze deal veel middeninkomenslanden in de kou staan die het medicijn nodig hebben. Een van deze landen (de Dominicaanse Republiek) vroeg een dwanglicentie aan voor Paxlovid, waardoor generieke versies van het geneesmiddel zonder toestemming van de octrooihouder konden worden vervaardigd en verkocht. Pfizer verzette zich hiertegen en voerde ten onrechte aan dat haar intellectuele eigendom “een mensenrecht” is.
Hoewel medicijnen belangrijk zijn in de strijd tegen Covid-19, blijven vaccins het belangrijkste middel om de ziekte te bestrijden. Helaas scoort Pfizer als het gaat om zijn mRNA-vaccin een stuk slechter (11de plek met 50% naleving van de mensenrechten). In tegenstelling tot zijn handelwijze met Paxlovid heeft het bedrijf geweigerd intellectueel eigendom en technologie voor zijn vaccin te delen, ondanks wereldwijde oproepen om dit te doen.
Mensenrechtenbeleid: wel op papier, niet in praktijk
Sommige van de best scorende bedrijven (Texas Children’s Hospital, Finlay, CIGB) hebben geen expliciet mensenrechtenbeleid, maar zijn toch degene die de mensenrechten het meeste naleven. Het vermelden van mensenrechten in de communicatie van een bedrijf is een goede eerste stap, maar het daadwerkelijk verbeteren van de toegang tot geneesmiddelen vereist het integreren van mensenrechtenprincipes in ieder onderdeel van de activiteiten, het beleid en de programmering van een bedrijf. Niet alleen in zijn manifest.
Mensenrechten en farma met elkaar verzoenen?
De Fair Pharma Scorecard legt praktijken bloot die richting moeten geven aan de voorbereiding op de volgende pandemie. Het toont ook aan dat mensenrechten kunnen en moeten worden toegepast op de farmaceutische industrie. Mensenrechtenprincipes zijn verenigbaar met het runnen van een levensvatbaar farmaceutisch bedrijfsmodel. De goede voorbeelden uit de scorekaart bewijzen het.
–
Informatie voor de pers – niet voor publicatie
Voor vragen of meer informatie kunt u contact opnemen met:
Wilbert Bannenberg, voorzitter Farma ter Verantwoording (Nederlands en Engelstalig)
Tel.: +31620873123
Email: voorzitter@farmaterverantwoording.nl
Rosalind Turkie, mensenrechtenjurist bij Farma ter Verantwoording (Engelstalig)
Tel.: +33668744154
Email: GCCP@farmaterverantwoording.nl
–
Meer over Farma ter Verantwoording: www.farmaterverantwoording.nl
Methodologie, en scores van alle 30 producten zijn te zien in dehttps://fairpharmascorecard.org
U bent welkom bij het online (Engelstalige) event ‘How Fair is Pharma?’, waar we de ‘Fair Pharma Scorecard’ presenteren, en in discussie gaan met de bedrijven: 30 juni 16:00-17:30 CEST. Meer informatie over het programma hier. U kunt hierregistreren.
Aanvullende informatie:
De stichting Farma ter Verantwoording (in het Engels de Pharmaceutical Accountability Foundation) heeft de Fair Pharma Scorecard-criteria gebaseerd op de business- en mensenrechtenprincipes van de Verenigde Naties, waar veel farmaceutische bedrijven zich publiekelijk aan committeren (UNGP). Deze principes zijn vertaald naar 47 verantwoordelijkheden voor farmaceutische bedrijven (A/63/263, bekend als de Paul Hunt-richtlijnen). De richtlijnen van Hunt verwijzen naar transparantie, internationale samenwerking, gelijkheid, non-discriminatie en rechtvaardigheid. Farma ter Verantwoording ontwikkelde hieruit 19 criteria om farmaceutische bedrijven te volgen die Covid-19-vaccins en/of -geneesmiddelen ontwikkelen en op de markt brengen. De methodologieen scoringscriteria staan op de website van de Fair Pharma Scorecard.
In januari 2021 publiceerde Farma ter Verantwoording een eerdere versie (genaamd Good Covid-19 Company Practices of GCCP), waarin we 12 producten hebben gescoord. Op basis van de 2021 ervaringen ontwikkelden we de ‘Richtlijnen voor verantwoord farmaceutisch gedrag tijdens Covid-19’ .
NB: We hebben alle bedrijven vroegtijdig op de hoogte gebracht van de scorekaart-procedure en gevraagd om zichzelf te scoren. We hebben de reacties overwogen en vergeleken met ons eigen onderzoek. We hebben de conceptresultaten gedeeld met de bedrijven en ze vervolgens nog een gelegenheid gegeven om commentaar te leveren.